Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, παρατηρείται μια αξιοσημείωτη μεταβολή στη δημόσια συζήτηση: αρκετοί καταξιωμένοι καθηγητές Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, με επώνυμα άρθρα σε εφημερίδες της Αθήνας και τηλεοπτικές συνεντεύξεις, επισημαίνουν χωρίς περιστροφές τους κινδύνους που ανακαλύπτουν για τα εθνικά μας συμφέροντα από τα γεγονότα. Κάσο. Για πρώτη φορά, αυτοί οι ειδικοί αισθάνονται την ανάγκη να αποστασιοποιηθούν από τις τρέχουσες θέσεις και τη γραμμή άμυνας του Υπουργείου Εξωτερικών.
Ένας Νέος Διάλογος για τα Εθνικά Θεματα
Οι πρώτες φωνές που ακούστηκαν ήταν του Πέτρου Λιάκουρα και του Κωνσταντίνου Φίλη με άρθρα στην εφημερίδα «Καθημερινή». Οι καθηγητές αυτοί προειδοποιούν για τα τετελεσμένα που διαμορφώνονται και τις ευρύτερες γεωπολιτικές συνέπειες από τη συμπεριφορά της Τουρκίας, ιδιαίτερα εάν αυτή η συμπεριφορά γίνει αποδεκτή από τους συμμάχους, όπως παρατηρείται στη διαμάχη για τη Σινική Θάλασσα. Ακολούθησε ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου, Θανάσης Πλατιάς, με άρθρο του στα «Νέα», όπου υπέγραψε τον κίνδυνο να καταστεί η Ελλάδα μελλοντικά δορυφόρος της Τουρκίας.
Η Διεύρυνση της Συζήτησης
Τη σκυτάλη πήρε ο αναπληρωτής καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Σωτήρης Σέρμπος, ο οποίος κινήθηκε στην ίδια γραμμή, ενώ έκπληξη προκάλεσε το άρθρο του ομότιμου καθηγητή του Παντείου, Χρήστου Ροζάκη, στην «Καθημερινή». Ο ίδιος, που μέχρι πρόσφατα εξέφρασε αισιοδοξία για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τώρα αναρωτιέται για πόσο ακόμα η Τουρκία θα σέβεται τη Διακήρυξη Ειρήνης και Φιλίας που έχει υπογραφεί.
Οι Λιάκουρας, Φίλης, Πλατιάς, Σέρμπος και Ροζάκης ανήκουν πλέον σε μια σχολή σκέψης που εκφράζει αμφιβολίες για το πόσο είναι εφικτή η προσέγγιση με τους γείτονες με τον τρόπο που τη φανταζόμαστε εμείς. Ο μόνος που λείπει από αυτή τη συζήτηση είναι ο Άγγελος Συρίγος, ενώ είχαν προηγηθεί με πιο προχωρημένο σκεπτικό οι Γιάννης Μάζης και Γιώργος Φίλης
Η Αμερικανική Στρατηγική και ο Ρόλος της Τουρκίας
Την απάντηση στα ερωτήματα αυτών των εξελίξεων έδωσε αρχικά ο απερχόμενος πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία: η γεωγραφία. Η Τουρκία παραμένει εξαιρετικά χρήσιμη στη Δύση σε περίπτωση ταραχών, τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο. Το ίδιο δόγμα ίσχυε και τα προηγούμενα χρόνια, όταν οι ΗΠΑ επιχείρησαν να προσδώσουν γεωπολιτικό ρόλο και στην Ελλάδα, τοποθετώντας την επικεφαλής μιας ομάδας σε έναν κάθε άξονα που εκτείνεται από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έως την Πολωνία και την Ουκρανία.
Ωστόσο, μετά τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία και την ανάθεση του Υπουργείου Εξωτερικών στον Χακάν Φιντάν, η Τουρκία εργάστηκε συστηματικά για να αναπτύξει τις σχέσεις με τις ομάδες και τα μεμονωμένα ανά χώρα. Σήμερα, η Τουρκία ελέγχει πλήρως τη Λιβύη με στρατιωτική παρουσία, αποκαθιστά τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, διευρύνει τον ρόλο της στην Αφρική και τον Καύκασο, ενώ εμφανίζεται ως ηγέτιδα των μουσουλμανικών χωρών στη Μέση Ανατολή απέναντι στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου.
Η Νέα Τουρκική Ναυτική Δύναμη
Το νέο στοιχείο που αναδύεται είναι η απαίτηση της Τουρκίας να αναγνωριστεί ως η κύρια ναυτική δύναμη της Μεσογείου από τις ΗΠΑ. Αυτή η απαίτηση φαίνεται να έχει γίνει αποδεκτή, δεδομένα των κοινών ασκήσεων σε διεθνή ύδατα με αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη που απογειώνονται και προσβάλλονται σε τουρκικό ελικοπτεροφόρο, το οποίο σύντομα θα μετατραπεί σε αεροπλανοφόρο. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον οι Τούρκοι θα έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν το Μεσόγειο και το Αιγαίο και από την Ανατολή και από τη Δύση, δημιουργώντας πιέσεις στην Ελλάδα.
Συμπεράσματα και Κίνδυνοι για την Ελλάδα
Αυτό το νέο δόγμα δοκιμάστηκε πρόσφατα στην Κάσο, παρά τις προσπάθειες του Υπουργείου Εξωτερικών να αποκρύψει. Η πολιτική αυτή, που χαρακτηρίζεται από μια σταδιακή «δορυφοροποίηση» της Ελλάδας, προδιαγράφει ότι η χώρα μας θα πρέπει να λαμβάνει άδεια για κάθε κίνηση στην περιοχή, από τη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων έως την πόντιση καλωδίων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Αυτά καταγράφουν οι καθηγητές Διεθνούς Δικαίου στις παρεμβάσεις τους. Η αδυναμία να σταθούμε ανάμεσα σε δύο βάρκες έχει όρια, και η αποδυνάμωση του Πολεμικού μας Ναυτικού θα θεωρηθεί εθνικό έγκλημα για το οποίο κάποτε κάποιοι θα κληθούν να λογοδοτήσουν.
Με το κείμενο αυτό, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα για μια σαφή και στρατηγική αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας, καθώς και η σημασία της διατήρησης ισχυρών εθνικών θέσεων και συμμαχιών